Prawo autorskie na blogu, czyli „nie kopiuj, nie kradnij”

Dzisiaj publikuję pierwszy artykuł z serii blogowych porad „Sunday TIPS”. Będę się starała, aby artykuły i informacje były dla Was przydatne.

Już dawno miałam chęć opublikowania czegoś o prawach autorskich na blogach i wreszcie nadeszła chwila.  A mając na podorędziu dyżurnego prawnika, postanowiłam stworzyć z nim przejrzysty artykuł. Na początek będzie trochę ogólników, a potem odnośnie do bloga. Zapraszam też co niedzielę na kolejne artykuły z różnych dziedzin, które mam nadzieję będą przydatne, a niekiedy będą przyczynkiem do dyskusji.

Ogólnie rzecz ujmując, przedmiotem prawa autorskiego jest ochrona praw majątkowych i osobistych twórców oraz ich dzieł.

           Dziełem może być praktycznie każdy przejaw działalności twórczej człowieka, o indywidualnym charakterze oraz ustalony w jakiejkolwiek postaci, dlatego należy przykładać szczególną uwagę do tego, co publikujemy na blogu. 

                W szczególności mogą być to zdjęcia, obrazy, książki, filmy, programy, ale również inne, w tym na pierwszy rzut oka, niewydające się być utworami jak np. instrukcja bhp, kompozycja z kwiatów, projekt jachtu, ulotki informacyjne o lekach, projekt graficzny książki, spis treści, tłumaczenie innego utworu, czy też akompaniament wykonany przez pianistę. Przykłady zaczerpnięte są z orzecznictwa i powinny obrazować, że przedmiotem ochrony prawa autorskiego może być wszystko :) Dlatego przy pisaniu pracy magisterskiej należy się zastanowić, czy spis treści naszej pracy nie jest przypadkiem taki sam jak np. książki która stanowi bazę naszej pracy! 

                Z drugiej natomiast strony nie można popadać w paranoję, gdyż chronione są jedynie dzieła o indywidualnym charakterze z wyłączeniem odkryć, idei, pomysłów, procedur, metod i zasad działania. I dlatego nie można mówić o jakimkolwiek naruszeniu, czy tak popularnym „plagiacie” w przypadku, gdy inna blogerka zrobi serduszko z masy solnej i pomaluje na czerwono, a my właśnie opublikowaliśmy nowego posta z takim serduszkiem. Ciężko zakwalifikować motyw serca, który jest znany na świecie od zawsze, jako przejaw indywidualności, to samo tyczy się masy solnej. 

                Plagiatem nie będzie także wykorzystanie samego pomysłu bez jego wcześniejszej realizacji i utrwalenia np. pomysł zrobienia poduszki w kształcie sedesu, ale bez jego realizacji. Oczywiście czym innym będzie wykonanie serca w nieregularnym kształcie, z jakimiś cechami szczególnymi, czy zaburzeniem zwyczajowych proporcji i na dodatek użyciem różnej palety kolorów, odcieni i na dodatek wykonanie go w jednym egzemplarzu – jeśli przedmiot będzie tak bardzo zindywidualizowany, ktoś kto wykona de facto jego wierną kopię, widząc serce wcześniej na naszym blogu i podpisze się pod nim naruszy nasze prawa autorskie. 

                Wiemy już co jest dziełem. Teraz zajmijmy się powoływaniem, zamieszczaniem różnorakich dzieł na blogach, zwykle w formie inspiracji. Twórcy dzieła przysługuje ochrona jego praw osobistych i majątkowych. Te pierwsze powodują, iż nie możemy korzystać z utworu nie wskazując jego autora, na tym aspekcie skupimy się najbardziej. Natomiast prawa majątkowe to prawa twórcy do wynagrodzenia za korzystanie z jego utworu.  Co do zasady za każde wykorzystanie utworu twórcy należy się wynagrodzenie – jest to zasadą! Natomiast jak to zwykle bywa jest zasada – jest wyjątek, my rozpracujemy wyjątek nazywany „dozwolonym użytkiem”. Takie wykorzystanie utworu w ramach dozwolonego użytku powoduje brak obowiązku zapłaty wynagrodzenia za skorzystanie z utworu, nie zwalnia jednak od obowiązku zamieszczenia informacji o autorze dzieła. 

                Żeby móc skorzystać z dozwolonego użytku (i nie płacić za używanie utworu) dzieło musi być rozpowszechnione, czyli musi zostać np. zamieszczone na stronie internetowej, żeby ktoś mógł się z nim zapoznać. Drugą przesłanką jest brak czerpania korzyści majątkowych przez osobę korzystającą z cudzego dzieła np. nie można żądać zapłaty od odwiedzających za oglądanie czyichś zdjęć na swoim blogu. I teraz rzecz najważniejsza – obowiązek wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. W praktyce często można się spotkać z zamieszczaniem na blogach zdjęć bez określenia skąd one pochodzą. Oczywiście nic się nie stanie, jeśli zdjęcia są naszego autorstwa, wtedy nie musimy ich podpisywać. Niestety gorzej sytuacja będzie wyglądała, gdy na naszego bloga wejdzie autor zdjęcia, które skopiowaliśmy bez ujawnienia źródła... Aby uniknąć niepotrzebnych nieporozumień najlepiej wskazać autora zdjęcia i źródło z którego je zaczerpnęliśmy. 

                Bywają przypadki, że kopiując nasze przykładowe zdjęcie nie możemy odnaleźć jego autora, gdyż ktoś naruszył prawo autorskie i nie wymienił jego imienia i nazwiska. Otóż nic strasznego się nie stanie, w takiej sytuacji wymienić należy samo źródło, z którego pozyskaliśmy zdjęcie! 

                A czy wiecie jak naruszyć prawo autorskie jednocześnie dwóch osób poprzez publikację jednego zdjęcia? Nic prostszego, po pierwsze niewskazanie autora zdjęcia, a po drugie jeśli zdjęcie ewidentnie wskazuje jakiś przedmiot artystyczny np. rzeźba ustawiona na stole, naruszenie prawa autorskiego osobistego twórcy rzeźby. Dlaczego tak się dzieje, dlatego że prezentowane są dwa utwory, pierwszy to zdjęcie, a drugi to rzeźba. 

                Oczywiście zdjęcia to tylko przykład, a ochronie podlegają także różnego rodzaju teksty pisane (czy to fragmenty książek, czy tekst piosenki), muzyka (np. skomponowana przez kogoś prosta melodia, a wykorzystana przez nas na blogu – odgrywana podczas przeglądania bloga) jak i wiele innych (np. czcionka, logo) w końcu przedmiotem ochrony prawa autorskiego może być blog jako utwór! Ale o tym kolejnym razem.

                

W ramach konkluzji i naszych usilnych próśb na blogach „nie kopiuj, nie kradnij” – tak naprawdę nikt nie musi się nas pytać o zgodę, aby wykorzystać nasze zdjęcie lub nasz pomysł opublikowany na blogu, wystarczy, że umieści informację o źródle i autorze, i nie będzie czerpał z tego korzyści majątkowych. Zresztą w ustawie jest jasno napisane – pomysły nie podlegają ochronie!

Jeśli macie jakieś pytania, wątpliwości, piszcie śmiało, w komentarzach, na maila.

Wiem, że są sytuacje między blogerkami, które do najprzyjemniejszych nie należą, a dotyczą właśnie rzekomo „skradzionego pomysłu”.  Czy spotkało Was coś takiego kiedykolwiek?

Zauważyłam też, że staje się powszechną praktyką podawanie linku do zdjęć, na których pokazujecie inspiracje, więc jest dobrze. Myślę, że to zdrowy rozsądek i przyzwoitość tak nakazuje, a prawo autorskie swoją drogą.

 Życzę Wam miłej niedzieli i zapraszam do dzielenia się uwagami :)